بن ماری آزمایشگاهی چیست؟

یکی از تجهیزات موجود در آزمایشگاه‌ها، بن ماری است که با نام حمام آب نیز شناخته می‌شود. بن-ماری در آزمایشگاه‌های مختلفی از جمله آزمایشگاه‌های موجود در مراکز تحقیقاتی، کلینیکی، صنایع غذایی و آموزشی کاربرد دارد. این تجهیز برای انجام تست‌های سرم شناسی، آزمایش‌های سرولوژیک، ترکیب مواد آگلوتیناسیون، تست‌های دارویی و تست‌های بیوشیمی به کار گرفته می‌شود.

در این مقاله قصد داریم تا شما را با بنماری آزمایشگاهی آشنا کرده و نحوه‌ی کارکرد آن را به شما توضیح دهیم. در ادامه با ما همراه باشید.

بنماری آزمایشگاهی

برای بسیاری از واکنش‌های بیوشیمیایی، ایمونولوژیکی و ایمونوهماتولوژی نیاز است تا دما در محدوده‌ی دمایی خاصی قرار داشته باشد. به عنوان مثال اکثر آنزیم‌ها به منظور فعالیت خود، به دمای ۳۷ درجه‌ی سانتیگراد نیاز دارند و یا برای غیرفعال ساختن سیستم کمپلمان (complement) به دمای ۵۶ درجه‌ی سانتیگراد نیاز است.

بن-ماری آزمایشگاهی که با نام حمام آب نیز شناخته می‌شود، تجهیزی است که با گرم کردن تدریجی و یکنواخت آب، شرایط مناسبی را برای انجام واکنش‎های شیمیایی مختلف فراهم می‌آورد.

گستره‌ی دمایی اکثر بن-ماری های آزمایشگاهی، معمولا در محدوده‌ی دمای اتاق تا ۶۰ درجه‌ی سانتیگراد قرار دارد. البته بنماری هایی با توانایی ایجاد دمای ۱۰۰ درجه‌ی سانتیگراد نیز وجود دارد که این نوع از بن-ماری ها دارای یک پوشش با مشخصات خاص هستند.

اجزای یک بنماری آزمایشگاهی

بن-ماری آزمایشگاهی دارای یک مخزن دو جداره‌ی استیل است که به خوبی عایق‌بندی شده است. علاوه‌بر این مخزن، بن-ماری آزمایشگاهی شامل قطعات زیر نیز می‌شود:

المنت: از المنت به منظور گرم‌کردن آب داخل بن-ماری (حمام آب) استفاده می‌شود. المنت‌ها دارای قدرت گرمایی متفاوتی هستند که بسته به حجم و گنجایش آب داخل بنماری انتخاب می‌شوند. المنت‌ها کاملا پوشیده و عایق هستند تا از تماس مستقیم الکتریسیته با آب جلوگیری شود.

دماسنج: به منظور اندازه‌گیری دمای آب، در بن-ماری آزمایشگاهی یک دماسنج (ترمومتر) تعبیه شده است. این دماسنج می‌تواند آنالوگ و یا به صورت دیجیتال باشد.

ترموستات: به منظور تنظیم و تثبیت دمای آب موجود در مخزن انکوباتور آزمایشگاهی، از یک ترموستات استفاده می‌شود. با توجه به آن‌که به ازای هر یک درجه سانتی‌گراد تغییر دما، فعالیت آنزیم‌ها ۱۰ درصد کاهش و یا افزایش می‌یابد، بسیار مهم است تا بنماری (حمام آب) دارای دقت دمایی بالایی باشد. بدین منظور در بسیاری از بنماری های جدید از سیستم میکروکنترلی به منظور تنظیم دمای آب مخزن استفاده می‌کنند.

همزن: به منظور انتشار یکنواخت گرمای تولید شده توسط المنت، معمولا از یک همزن به منظور به گردش درآوردن آب داخل مخزن بنماری استفاده می‌کنند. این همزن باعث می‌شود تا آب به گردش درآمده و دمای آب یکنواخت شود.

اصول عملکرد بنماری آزمایشگاهی

بن-ماری های آزمایشگاهی را معمولا از جنس فولاد می‌سازند و داخل مخزن آن‌ها را با رنگ الکترواستاتیک که توانایی جذب و مقاومت بالایی دارد، می‌پوشانند تا در برابر شرایط آزمایشگاهی محافظت شود.

کلیدهای کنترلی بن-ماری های آزمایشگاهی در یک پنل در خارج از دستگاه تعبیه شده‌اند که به وسیله‌ی آن‌ها میتوان فعالیت دستگاه را کنترل نمود.

در زیر مخزن بنماری آزمایشگاهی که با مواد ضدزنگ پوشیده شده است، مقاومت‌های الکتریکی (المنت) نصب شده است که با اتصال دستگاه به برق، گرما از طریق این المنت‌ها به قسمت وسط دستگاه منتقل می‌شود.

در بعضی از بن-ماری ها به منظور انتشار یکنواخت گرما، یک همزن تعبیه شده است که با گردش درآوردن آب باعث می‎شود تا دمای آب در تمام مخزن، یکسان شود.

همانطور که قبلا نیز ذکر شد، کنترل محدوده‌ی دمایی و تنظیم دما در بنماری ها توسط یک کنترلر مانند ترموستات صورت می‌گیرد.

 نکات مهم استفاده از بنماری آزمایشگاهی

۱- دقت کنید که محل قرارگیری بن-ماری تراز بوده و مقاومت لازم برای تحمل وزن در زمان پُر بودن مخزن را داشته باشد.

۲- از قرار دادن بن-ماری در محلی که شدت جریان هوا در آن زیاد است، اجتناب کنید.

۳- حتما بن-ماری را به پریز برقی وصل کنید که دارای سیم اتصال به زمین باشد. بدین صورت ایمنی کاربر و دستگاه تامین خواهد شد.

۴- هیچگاه بن-ماری را با مواد شیمیایی سفیدکننده تمیز نکنید.

۵- برای تمیز کردن قسمت‌های داخلی و خارجی بن-ماری آزمایشگاهی، از یک اسفنج استفاده نمایید.

۶-  سعی کنید تا به طور مرتب آب دستگاه را تعویض نمایید.

۷- دقت کنید که مخزن بنماری آزمایشگاهی را به اندازه‌ی کافی با آب پر کرده باشید. چنانچه مخزن بنماری خالی باشد و یا به اندازه‌ی کافی با آب پر نشده باشد، دمای آن میتواند خیلی بالا رود و به دستگاه آسیب وارد نماید.

۸- به هنگام کار با موادی که بخار تولید می‌کنند، بنماری (حمام آب) را در زیر هود ایمنی قرار دهید.

۹- توجه داشته باشید که چنانچه دست شما با آب داخل مخزن تماس داشته باشد، ممکن است دچار سوختگی شود.

نسل جدید بنماری (حمام مهره بدون آب)

یکی از مشکلات مهم و اساسی بن-ماری ها، تشکیل آلودگی توسط قارچ‌ها، جلبک‌ها و باکتری‌ها در داخل مخزن آن بود. به منظور رفع این مشکل، نسل جدیدی از بنماری ها با نام “حمام مهره بدون آب” (Water bead bath) طراحی و ساخته شدند که حاوی مهره‌هایی از جنس فلزهای جامد برگشت‌پذیر به طبیعت بوده و مشکلات آلودگی بنماری های معمولی را ندارند.

مزیت دیگر حمام مهره بدون آب نسبت به بنماری های معمولی، کاهش مصرف برق در آن‌ها است. مصرف برق این نوع از بنماری ها برای رساندن آب تا دمای ۳۷ درجه سانتیگراد، تقریبا نصف برق مورد نیاز برای بنماری های معمولی است.

ازجمله برتری‌های دیگر حمام مهره بدون آب نسبت به بنماری های معمولی، میتوان به ثبات و پایداری بهتر و نوسانات کمتر دما اشاره کرد.

سایر مقالات